«یادآوری یک نکته در تصحیحِ کشف المحجوب هجویری»

کشف­المجوب پس از کتاب شرحِ تعرّف، قدیم­ترین و در عینِ­حال نخستین اثر مستقل است که در تصوّف و عرفانِ اسلامی به زبانِ فارسی نگاشته شده است. این اثر به­رغمِ آن­که در حوزۀ مباحثِ عرفان اسلامی، کتابی به­شمار می­آید که شرح یا ترجمۀ آثارِ پیش از خود نیست اما در محتوا و مضمون، تأثیر­پذیر از منابعِ پیشین بوده است. هجویری در نگارش این کتاب، ضمنِ بهره­مندی از افکار و اندیشه­های مشایخِ متقدّم یا معاصر، به منابعِ موجود و مباحثِ مندرج در آن­ها نیز نظر داشته است. یکی از این تأثیرپذیری­ها، اخذ و اقتباسی است که او درخصوصِ مسألۀ «آگاهی یا عدمِ آگاهی ولی از مقامِ ولایتِ خویش» به­عمل آورده است. با وجود آن­که مؤلفِ کشف­المحجوب، در باب موضوعِ مورد اشاره، مستقیماً از آرا و عقاید مشایخِ متقدّم متأثر بوده است و به ذکرِ مجدد همان مطالب پرداخته اما در ذکرِ نامِ «ابوبکر بن فورک اصفهانی» به­عنوانِ سرشناس ترین شخصیتِ عرفانیِ اواخر قرن چهارم هجری که بر عدمِ اطلاعِ ولی از ولایتِ خویش نظر داشته، برخلافِ پیشینیان عمل کرده است. در این مقاله سعی بر آن است ضمنِ بررسی موضوع، دلایل مترتّب بر این اختلاف، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.